Адпрацаваныя батарэйкі мы амаль навучыліся выкідаць ў спецыяльныя кантэйнеры, разумеем, што ПЭТ-бутэлькі лепш здаваць у перапрацоўку. А з арганічнымі адходамі — бяда. Яны займаюць трэцяе месца па інтэнсіўнасці выдзялення парніковых газаў, і гэта дрэнная навіна. Добрая — усё выправіць можна ўжо цяпер.
Як утылізаваць арганічныя адходы 19 чэрвеня распавяла Наталля Пашко, аўтарка экалагічнай ініцыятывы Ежы Вежа. У гэты дзень на пляцоўцы «Двор», што на Кальварыйскай, 21 быў усталяваны першы вулічны вермікампосцер.
Гэта ўжо трэці рэалізаваны праект, які падтрымаў «Дбаю».
Вермікампосцер — кампосцер у выглядзе скрыні, дзе жывуць чарвякі-старацелі, адаптаваныя да нашых кліматычных умоў. Менавіта яны ядуць арганіку, гэта натуральны і экалагічны працэс. Такая канструкцыя, расказвае стваральніца, падыходзіць для кафэ, офіса і нават асобнай кватэры.
Аўтарамі праекта і арганізатарамі івэнту ў «Двары» сталі некамерцыйная экалагічная ініцыятыва Ежы Вежа (моладзевае аб’яднанне «NSNL»), пры падтрымцы гарадскога праекта «Дбаю» і сектара вермітэхналогія НПЦ НАН па біярэсурсах.
Ініцыятыва Ежы Вежа пачалася з ідэі перакладчыцы і qa-інжынеркі Наталлі Пашко. Яшчэ некалькі гадоў таму Наташа вырашыла ўсталяваць гарадскія вермікампосцеры ў Мінску.
Шлях быў доўгім, з удзелам у праектах Social Weekend, Idea Generation Camp, пошукам каманды, стварэннем прататыпа і ў фінале — устаноўкай першага гарадскога вермікампосцера.
Што пра вермікампосцеры думаюць гараджане?
На сустрэчы ў суботу, 19 чэрвеня мінчукі ды мінчанкі маглі не толькі даведацца пра метады кампаставання, але і асабіста пакарміць чарвякоў лупіннем ад банана або яблыка ды бульбы. Спадабалася ўсім, асабліва дзецям!
Вольга і Іван Ліскуны даўно займаюцца вермікампаставаннем, вырошчваюць перапёлак на сямейнай ферме @perepelove_minsk. На сустрэчу прынеслі чарвякоў для засялення.
Пра праект мы даведаліся на Social Weekend, тэмай кампаставання цікавімся даўно — так як я (Вольга) эколаг, а муж разводзіць чарвякоў-старацеляў.
Вермікампост мы карыстаем у якасці чыстага арганічнага ўгнаення, якое не шкодзіць навакольнаму асяроддзю. На сустрэчы 19 чэрвеня мы дзяліліся ўласнымі ведамі і напрацоўкамі, расказвалі пра перавагі вермікампаставання.
Напрыклад, чарвякі-старацелі абавязкова павінны жыць у субстраце з торфу, кардона (ці лісця, саломы), харчовых адходаў. Іх можна трымаць у пластыкавых кантэйнерах і перавозіць без праблем. На запуск вермікампосцера мы прывезлі сваіх чарвякоў, дапамагалі іх карміць.
Валерыя Амялюсік (@valerya_omeliusik), заснавальніца праекта @teenjob.by, які дапамагае знайсці першую працу падлеткам. Адгукнулася на пост з прапановай дапамагчы на мерапрыемстве, валанцёрка Ежы Вежа.
З Наташай, заснавальніцай праекта, мы пазнаёміліся ў «Акадэміі першых» — гэта такі курс для ініцыятыўных людзей. Я таксама раблю карысныя праекты, толькі ў сферы адукацыі, для падлеткаў і школ.
На курсе Наташа расказала пра вермікампосцеры, гэтая ідэя падалася мне блізкай і цікавай. Было б класна, каб такія кампосцеры з’яўляліся па ўсім Мінску.
У дварах можна разбіваць невялікія агароды, думаю, свежую гародніну можна вырошчваць і на дахах. Ідэй шмат.
Мне наогул падабаецца ўсё, што звязана з прыродай: саджаць дрэвы, вырошчваць зеляніну, працаваць з зямлёй. Думаю, калі ў мяне з’явіцца асабістая гаспадарка і свой надзел зямлі, там таксама будзе агарод. Ва ўмовах гарадской кватэры гэта, нажаль, немагчыма.
Яшчэ на сустрэчы з Наташай я казала — вам патрэбна інфармацыйная ўлётка, якая расказала б, як можна зрабіць кампосцер у хатніх умовах і як правільна яго даглядаць.
Досвед кампаставання ў мяне ўжо ёсць, буду развіваць пры магчымасці. У гэтым, спадзяюся, мне дапаможа ўлётка, яна складзена вельмі зразумелай мовай. Акрамя яе, на мерапрыемстве я атрымала шмат карыснай інфармацыі — аўтарка праекта можа па-сапраўднаму зацікавіць.
Падчас сустрэчы мы ўсе, і дзеці, і дарослыя, былі ўцягнутыя на 100%. Дапамагалі пакласці чарвячкоў ў кантэйнер, елі яблыкі і бананы, каб лупіннем пакарміць чарвякоў. Мы ўсе выдатна папрацавалі!
Крысціна Дубнавіцкая (@kristinaplanet), свядомая блогерка, падымае тэмы ўстойлівага развіцця, выступае за прынцыпы Zero Waste. Прыйшла на мерапрыемства з мужам, які пакуль сумняваецца.
Я вяду экаблог, таму заўсёды шукаю праекты, якія можна падтрымаць. Пра вермікампосцеры даведалася ад Ecoidea.by, яны часта дзеляцца такімі навінамі, раю падпісацца ўсім зацікаўленым.
На сустрэчу я прыйшла, таму што гэтая тэма для мяне вельмі важная і цікавая. Хачу, каб такія кампосцеры з’явіліся ў кожным двары.
Кампактныя варыянты кампосцераў для кватэр ужо існуюць і іх можна замовіць. Але пакуль мой муж супраць. Таму я даведвалася пра магчымасць купіць вялікі вулічны кампосцер. Яго можна паставіць на пляцоўцы каля дома і карыстацца разам з суседзямі.
Мяне хвалюе праблема сметнікаў. Дакладна ведаю, што арганічныя адходы ў нас не перапрацоўваюцца, яны проста гніюць. У выніку з’яўляецца шмат вуглякіслага газу, які трапляе ў атмасферу і ўплывае на якасць паветра, якім мы дыхаем.
Хочацца, каб людзі вакол даведаліся, наколькі каштоўная ежа. Яна не павінна проста так марнавацца, яе неабходна перапрацоўваць. Гэта адзін з крокаў на шляху да безадходнай вытворчасці.
Пакуль у мяне няма досведу кампаставання. Першы падобны вопыт я атрымала на сустрэчы, куды мы прыйшлі з мужам. Ён сумняваецца ў неабходнасці вермікампосцера — бак з зямлёй і чарвякамі на балконе трэба абгрунтаваць. Думаю, гэта справа звычкі.
На сустрэчы мы даведаліся пра віды кампосцераў, паглядзелі на працэс кампаставання ў дзеянні. Аказалася, што ў ім удзельнічаюць не любыя чарвякі, а спецыяльныя чарвякі-старацелі. Яны вельмі працавітыя. І ад вермикомпосцера зусім няма ніякага паху. Гэта вельмі важна для гарадскіх кватэр.
У будучыні планую завесці такі вермікампосцер дома. Спадзяюся, муж мяне падтрымае. Дзеля гэтага мы і прыйшлі на сустрэчу. Бо перамены пачынаюцца з кожнага з нас.
Іна Грамяніцкая, выкладчыца ВНУ і трэнерка па скалалажанні.
Пра прэзентацыю праекта даведалася ад блізкіх людзей, неабыякавых да навакольнага асяроддзя.
Тэмы ўсяго натуральнага ды экалагічнага не пакідаюць мяне абыякавай. Сёння прырода проста захлынаецца ад пластыка ды смецця. Я бачу гэта на свае вочы.
Калі выходжу са свайго загараднага дома, каб пагуляць з сабакам, часта проста ў полі між каласоў заўважаю пластыкавыя бутэлькі, рознакаляровыя коркі. Раздражненне выклікаюць фанцікі і недакуркі, якія не трапляюць у скрыню.
Таму такія ініцыятывы, што дапамагаюць выцягнуць людзей з той смеццевай ямы, у якую яны так старанна і з такой лёгкасцю сябе апускаюць, мяне вельмі натхняюць.
Да прэзентацыі не ведала пра існаванне такіх пражэрлівых памочнікаў — мае веды далей каліфарнійскіх чарвякоў канчаюцца. Цяпер думаю, як натхніць мужа, каб ён разам з сынам пабудаваў дамок для чарвячкоў. А ўжо пракарміць пустазеллем, лупіннем ад гародніны ды садавіны, шкарпэткамі, з якіх выраслі дзеці, — не складзе працы.
Ідэяй стварэння вермікампосцера натхнілася. Здаецца, чарвякі лепш чым каты, якія гуляюць самі па сабе.
Рэзюмэ
Як сябе будуць адчуваць чарвякі-старацелі ў мінскіх умовах лета і асабліва зімы, ці знойдзе падтрымку ў гараджан ды гараджанак такая тэхналогія, і ці стануць з’яўляцца падобныя вермікампосцеры ў нашых дварах — пакажа практыка і вынікі працы пілотнага вермікампосцера.
А пакуль прапануем даведацца больш пра тэхналогію кампаставання арганікі ў гарадскіх умовах.
5 фактаў пра вермікампосцеры: як гэта працуе і навошта трэба.
- У прыродзе чарвякі-старацелі ядуць арганіку, у выніку ўтвараецца пажыўны перагной. Па гэтым жа прынцыпе працуе вермікампаставанне, ніякіх дадатковых угнаенняў або гербіцыдаў ня трэба. Наадварот, яны могуць быць шкоднымі для чарвякоў.
- Атрыманы ў выніку вермікампаставання перагной можна выкарыстоўваць як натуральнае ўгнаенне для вырошчвання гародніны, садавіны і іншых культур. Ніякіх адходаў!
- Вермікампосцер дазваляе ўтылізаваць раслінныя адходы, макулатуру, сапсаваныя прадукты харчавання, апалае лісце, скошаную траву. А вось косткі, мяса, іншыя прадукты жывёльнага паходжання, шэрсць, алкаголь, пластык і ламінаваную паперу — НЕЛЬГА.
- За суткі кампостныя чарвякі-старацелі могуць перапрацаваць масу арганікі, роўную масе іх цела.
- Пры правільным вермікампаставанні не ўтвараецца непрыменых пахаў.
Яшчэ больш інфармацыі пра розныя віды кампаставання вы можаце даведацца з акаўнта ініцыятывы Ежы Вежа.
Што думаеце пра ініцыятыву? Хацелі б мець кватэрны вермікампосцер або вермікампосцер ў сваім двары?
Тэкст — Святлана Пасканная.
Фота — Адарка Шут.